ICO مخفف عبارت “Initial Coin Offering” و به معنای عرضه اولیه سکه یا کوین بوده که یک روش جذب سرمایه در مراحل ابتدایی پروژه یک رمزارز محسوب می‌شود. یک استارت‌آپ بلاک چینی در عرضه اولیه ارز دیجیتال خود، تعدادی از توکنهای پروژه را تولید کرده و به سرمایه‌گذاران اولیه در ازای دیگر رمزارزها مانند بیت‌کوین یا اتریوم، توکنهای خود را می‌دهد.
ICO را می‌توان همانند یک IPO، به معنای عرضه عمومی اولیه سهام یک شرکت در نظر گرفت. البته این مقایسه چندان هم دقیق نیست چون تفاوت‌هایی اساسی بین این دو روش جذب سرمایه وجود دارند.
اصلی‌ترین تفاوت بین این دو روش عدم وجود یک نهاد قانون‌گذار در ICO بین شرکت و سرمایه‌گذاران بوده و به همین ترتیب میزان سود دریافتی دو طرف نیز متفاوت خواهد بود. در قدم اول، یک شرکت برای اجرای IPO موظف است سندی تحت عنوان «آگهی عرضه سهام» جهت ثبت به یک نهاد قانونی ارائه دهد.
این سند حاوی اطلاعیه‌ای است که هدف شرکت برای صدور عمومی سهام خود را اعلام می‌کند که باید طبق اصول، شفافیت کافی را داشته باشد. همچنین باید شامل اطلاعات ضروری مرتبط با شرکت و پروژه در حال انجام باشد تا سرمایه‌گذاران با اطمینان کامل در مورد آن‌ها تصمیم‌گیری کنند.
از سوی دیگر، عرضه اولیه ارز دیجیتال زمانی به قانون‌گذاری نیاز دارد که به‌جای توکنهای کاربردی (Utility Token)، توکنهای ضمانتی (Security Token) عرضه کند. اما از جایی که این قانون‌گذاری‌ها به‌تازگی به‌وجود آمده‌اند در مقایسه با روند ارزیابی در IPO، ارزیابی سرمایه‌دار و راستی‌آزمایی شرکت‌ها کمی مشکل است.
این فرآیند در پروژه‌های IPO قانون‌گذاری سفت و سختی داشته و توسط شرکت‌های حساب‌رسی و بانک‌ها بررسی می‌شود تا سرمایه‌گذاران از آگاهی و امنیت بیشتری برخوردار شوند.
شرح عملکرد و مراحل عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO)
طی یک دوره عرضه اولیه ارز دیجیتال در پلتفرم‌های معاملاتی، سرمایه‌گذاران در ازای قراردادن پول خود توکنهای آن رمزارز را دریافت می‌کنند. این توکنهای منحصر‌به‌فرد همانند ارزی واحد عمل کرده که به سرمایه‌گذارن امکان دسترسی به ویژگی‌های آن پروژه تجاری را می‌دهد.
در عملیات جذب سرمایه، در ابتدا حجمی از سرمایه جمع‌آوری می‌شود و سپس مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاران با انگیزه به‌وجود می‌آیند که مشتاق موفقیت پروژه و در نتیجه افزایش قیمت توکن‌هایشان هستند.
عرضه اولیه ارز دیجیتال روندی پیچیده دارد که نیازمند دانشی عمیق از تکنولوژی، اقتصاد و حقوق است. هدف اصلی از ICO، استفاده از سیستم‌های دارای فناوری بلاک چین در فعالیت‌های جذب سرمایه بوده که با هدف سوددهی برای سرمایه‌گذاران نیز همراه است. عرضه اولیه ارز دیجیتال طی مراحل زیر انجام می‌شود:
۱. شناخت اهداف سرمایه‌گذاری
رویدادهای ICO با هدف جذب سرمایه برای شرکت مورد نظر آغاز می‌شوند. شرکت اهداف خود را برای برگزاری کمپین جذب سرمایه مشخص کرده و موارد و اطلاعات مورد نیاز برای سرمایه‌گذاران را فراهم می‌کند.
۲. ساخت توکن
قدم بعدی تولید توکن‌ها است. توکن‌ها باید نمودی از یک دارایی یا ابزار در بلاکچین باشند، قابل تعویض و معامله بوده و نباید آن‌ها را با رمزارزها اشتباه گرفت چرا که توکن نسخه‌ای متفاوت از رمزارزهای موجود هستند. بر خلاف بازار سهام، توکن‌ها به شما سهام یک شرکت را نمی‌دهند، در عوض به مالک توکن سهامی از یک محصول یا خدمات آن شرکت تعلق می‌گیرد.
توکن‌ها توسط پلتفرم‌های بلاک‌چینی خاصی ساخته می‌شوند. روند ساخت یک توکن نیز تا حدی آسان بوده، چرا که خود شرکت نیازی به کدنویسی آن توکن ندارد و در عوض بلاک‌چین‌های موجود که ارزهایی مانند اتریوم را اجرا می‌کنند، امکان ساخت توکن‌ها با کمی تغییرات در کدنویسی آن‌ها را فراهم می‌کنند.
۳. کمپین تبلیغاتی
همزمان با ساخت توکن، شرکت کارزاری تبلیغاتی راه انداخته تا توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کند. اکثر این کمپین‌ها نیز به صورت آنلاین و مجازی صورت گرفته تا به‌صورت گسترده در جهان منتشر شود. ناگفته نماند که برخی پلتفرم‌ها مانند فیسبوک و گوگل، تبلیغات ICO را ممنوع کردهاند.
۴. عرضه اولیه
پس از فرآیند تولید، توکن‌ها به سرمایه‌گذاران داده می‌شود و ممکن است این عملیات طی چند مرحله انجام پذیرد. در اینجا کمپانی مربوطه می‌تواند از درآمد به‌دست آمده از عرضه اولیه برای راه‌اندازی یک محصول یا سرویس استفاده کند و سرمایه‌گذاران هم می‌توانند با توکنهای خود آن محصول یا سرویس را خریداری کرده و یا صبر کنند تا قیمت توکن‌ها افزایش پیدا کند.
وایت پیپر و هدف آن
زمانی که یک شرکت استارت‌آپی در حوزه رمزارزها قصد جذب سرمایه از طریق ICO را دارد، معمولاً روش کار و برنامه‌های آینده خود را تحت عنوان یک وایت‌پیپر (White Paper) در اختیار سرمایه‌گذارن قرار می‌دهد.
در این برگه عموماً اطلاعاتی از این قبیل وجود دارند: تعریف پروژه، اهداف پروژه، میزان سرمایه مورد نیاز، تعداد توکن‌هایی که شرکت نزد خود نگه می‌دارد، ارز مجاز برای خرید توکن، مدت زمان کمپین عرضه اولیه ارز دیجیتال و معرفی تیم پروژه.
هر کمپانی وایت‌پیپر خود را پیش از اجرای پروژه آماده می‌کند. در رویدادهای ICO وایت‌پیپر یکی از موارد اساسی و مهم محسوب می‌شود و بسیاری از سرمایه‌گذاران قبل از اقدام تمایل دارند که حتماً وایت‌پیپر پروژه را مطالعه کنند.
تاریخچه‌ای از عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال
همه چیز از سال ۲۰۱۳ و با جی.آر ویلت، یک مهندس کامپیوتر، شروع شد که وایت‌پیپری تحت عنوان «دومین وایت‌پیپر بیت‌کوین» برای ارز دیجیتال Mastercoin نوشت؛ البته در ادامه نام آن را به Omni Layer تغییر داد و توانست ششصد هزار دلار سرمایه جذب کند.
تا سال ۲۰۱۴، هفت پروژه موفق شدند در مجموع 30 میلیون دلار سرمایه جذب کنند که بزرگترین آن‌ها اتریوم بود. اتریوم 50 میلیون واحد از ارز خود را به عموم فروخت و از طریق آن بیش از 18 میلیون دلار درآمد کسب کرد.
سال ۲۰۱۵ اتفاق زیادی نیفتاد و فقط هفت پروژه مجموعاً نه میلیون دلار جذب سرمایه داشتند که بزرگترین آن‌ها اوگِر (Augur) با پنج میلیون دلار سرمایه بود.
اما در سال ۲۰۱۶ این فعالیت‌ها به اوج خود رسید و 43 پروژه عرضه اولیه ارز دیجیتال نزدیک به ۲۵۶ میلیون دلار سرمایه را به سمت خود جذب کردند. در بین این پروژه‌ها گولم (Golem)، آیکونومی (Iconomi)، وِیوز (Waves) و لیسک (Lisk) حضور داشتند.
پروژه نه چندان خوش‌نام دائو (The DAO) نیز جزء همین‌ها بود؛ یک پروژه سرمایه‌گذاری مستقل که هدف آن تکامل اکوسیستم اِتریوم از طریق رأی‌دهی سرمایه‌گذاران به پروژه‌ها و جذب سرمایه برای آن‌ها بود. اما به محض اینکه سرمایه به‌دست آمده به مرز ۱۵۰ میلیون دلار رسید، یک هَکر نزدیک به ۶۰ میلیون دلار آن را در قالب اِتر (Ether) به سرقت برد و موجب سقوط پروژه و ایجاد یک هارد فورک (Hard Fork) در پروتکل اتریوم شد.
البته این شکست مانع شور و هیجان پیرامون دنیای ارزهای دیجیتال نشد و در ماه دسامبر اولین پروژه پشتوانه سرمایه خود را از چند شرکت قدیمی سرمایه‌گذاری دریافت کرد.
در سال ۲۰۱۷ پروژه‌های عرضه اولیه به مراحل جدیدی پا گذاشتند و تکنولوژی نیز در این حوزه به پیشرفت‌هایی دست یافت. عرضه ۳۴۲ توکن موجب شد تا سرمایه‌ای نزدیک به ۵.۴ میلیارد دلار به‌دست آید و این مفهوم را پرچم‌دار نوآوری‌های حوزه بلاکچین قرار دهد. فروش کل توکنهای یک “ICO” در مدت زمان کوتاه‌تر، هیجانات بازار را افزایش داد و این هیجان و عجله برای ورود به بازار و خرید عرضه اولیه ارز دیجیتال باعث شد سرمایه‌گذاران به اصول بنیادی و زیرساختی پروژه‌ها کمتر توجه کنند.
انواع عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO)
معمولاً پروژه‌های عرضه اولیه به دو صورت انجام می‌شوند:
عرضه اولیه خصوصی (Private ICO)
در این روش تعداد محدودی از سرمایه‌گذاران می‌توانند در پروژه شرکت داشته باشند. در پروژه‌های خصوصی معمولاً سرمایه‌گذاران سرشناس و معتبر مانند موسسات مالی و افراد سرمایه‌دار بزرگ شرکت می‌کنند و برای این پروژ‌ها یک حداقل برای سرمایه‌گذاری مشخص می‌شود.
عرضه اولیه عمومی (Public ICO)
پروژه‌های عمومی به شکل سرمایه‌گذاری‌های جمعی بوده و هدف آن‌ها مردم عادی هستند. در این مدل از عرضه اولیه، سرمایه‌گذاری دموکراسی داشته و هرکسی که بخواهد می‌تواند در آن شرکت کند. البته با در نظر گرفتن مسائل قانونی، عرضه‌های خصوصی نسبت به عمومی به‌مراتب از پتانسیل بیشتری برخوردار هستند.
رشد فناوری رمزارزها و بلاکچین محبوبیت پروژه‌های ICO را روز به روز بیشتر کرد. در سال ۲۰۱۷ بیش از 5 میلیارد دلار سرمایه از این طریق جذب شد و این رقم در سال ۲۰۱۸ دو برابر گردید. بزرگترین پروژه ICO هم متعلق به تلگرام بود که در یک عرضه اولیه خصوصی موفق به جذب بیش از ۱.۷ میلیارد دلار سرمایه شد.
توکنهای عرضه شده در این رویدادها کابردهای متفاوتی دارند و می‌توانند به هولدرها خدماتی ویژه ارائه دهند و یا آن‌ها را جزء سهام‌داران شرکت کنند. با توجه به کاربرد آن‌ها، این توکن‌ها به دو دسته توکنهای کاربردی یا ابزاری (Utility Token) و یا توکنهای ضمانتی یا بهادار (Security Token) تقسیم می‌شوند.
قانون گذاری عرضه اولیه
همزمان با پذیرش گسترده، بررسی‌های موشکافانه و نگرانی‌ها در رابطه با قانونی‌بودن فروش این توکن‌ها نیز افزایش یافت.
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) طی بیانه‌ای در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که اگر هر دارایی دیجیتال که به سرمایه‌گذاران در آمریکا فروخته شود ویژگی‌های اوراق بهادار را داشت (مانند حق مالکیت، منبع درآمد و یا حتی سوددهی از طریق فعالیت دیگران)، باید مطابق با مقررات مربوط به اوراق بهادار در آمریکا فعالیت داشته باشد و در غیر این صورت، شامل مجازات خواهد شد.
گَری گِنسلر رئیس سازمان SEC نیز عقیده دارد که تمامی پروژه‌های عرضه اولیه ارز دیجیتال جزء اوراق بهادار هستند و خیلی از این پروژه‌ها قوانین را زیر پا گذاشته‌اند. از این رو، ممکن است در آینده قوانین بیشتری برای آن‌ها لحاظ شود.
همچنین، قانون‌گذاران استرالیا، بریتانیا و بسیاری از دیگر کشورها هشدارهایی را در مورد خطرات احتمالی پیرامون این پروژه‌ها اعلام کردند. دولت کره جنوبی و چین نیز به‌طور کامل این پروژه‌ها را ممنوع کردهاند و تایلند هم به‌صورت موقتی جلوی فعالیت آن‌ها را گرفت.
با اینکه نگرانی‌های زیادی در مورد پروژه‌های ICO در سراسر جهان به‌وجود آمده، هنوز بر سر قانون‌گذاری جدید یا اصلاح قوانین موجود برای حفاظت سرمایه‌گذاران در برابر فروش توکنهای تقلبی توافق جمعی صورت نگرفته است.
ریسک های سرمایه گذاری در عرضه اولیه (ICO)
اقدام به خرید عرضه اولیه ارز دیجیتال به عنوان یک سرمایه‌گذاری پرخطر در نظر گرفته می‌شود. هنوز قانون مشخصی برای آن‌ها ارائه نشده، پروژه‌های کلاهبرداری فراوانی وجود دارند و سرمایه‌گذاران هیچ امنیتی در برابر شکست خوردن یک ICO یا تقلبی بودن آن ندارند. در سال ۲۰۱۸ نشریه بلومبرگ آماری را ارائه داد که طبق آن هشتاد درصد پروژه‌های ICO کلاهبرداری بودند.
شخصی که قصد شرکت کردن در این پروژه‌ها را دارد، باید موارد زیر را برای اطمینان در نظر گیرد:
- بررسی تیم پروژه و سوابق تجاری آن‌ها؛ در حالت مطلوب اعضای تیم پروژه باید حساب‌های شبکه‌‌های اجتماعی خود را جهت برقراری ارتباط با دیگران در دسترس قرار دهند.
- بررسی وایت‌پیپر و شیوه کار پروژه جهت اطلاع از نحوه عملکرد کالا یا خدمات قابل ارائه و همچنین تاریخ راه‌اندازی قابلیت‌های ویژه پروژه.
- بررسی اینکه آیا تاییدی از سوی نهاد یا شخصی دیگر در رابطه با برنامه‌نویسی پروژه وجود داشته است یا خیر؛ این مسئله نشان‌دهنده جدیت در کار و امنیت پروژه است.
- بررسی غلط‌های املایی در وب‌سایت پروژه؛ این مسئله می‌تواند اولین نشانه از عدم جدیت در امور پروژه و در نتیجه، احتمال کلاهبرداری آن باشد.
توکن‌هایی که فروش موفق داشته معمولاً در صرافی‌های رمزارز لیست می‌شوند. زمانی که توکن در یک صرافی لیست شود، سرمایه‌گذارانی که از عرضه اولیه جا مانده‌اند فرصت مجدد خرید آن ارز را خواهند داشت. اگر پروژه از لحاظ بازاریابی عملکرد خوبی داشته باشد، تقاضا برای آن پس از ICO افزایش پیدا می‌کند.
البته اکثر اوقات، سرمایه‌گذاران تمام توکن‌هایی که در رویداد ICO خریداری کردهاند را برای بازگشت سریع‌تر سرمایه می‌فروشند که موجب نوسانات شدید قیمتی می‌شود.
تا به حال تعداد کمی از توکن‌ها توانسته‌اند این نوع کاهش قیمتی را جبران کنند و یکی از اصلی‌ترین دلایلی که امروزه عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال طرفدارن کمتری داشته همین مسئله است. گزارشی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که بیش از 50 درصد پروژه‌های ICO نتوانسته‌اند بیشتر از چهارماه بعد از افتتاح پروژه خود دوام بیاورند.
یک سایت معرفی عرضه اولیه ارز دیجیتال کوین‌مارکت‌کپ (CoinMarketCap) است که با مراجعه به آن، اطلاعات و لینک‌های مرتبط با پروژه نیز در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.
سخن پایانی
عرضه اولیه ارز دیجیتال یا ICO شبیه به ترکیبی از IPO و جذب سرمایه آنلاین بوده که ویژه بازار رمزارزها است. در زمان مشخص شده توسط کمپانی مربوطه، سرمایه‌گذاران می‌توانند در رویداد ICO آن شرکت کنند و در ازای پرداخت ارزهای دیجیتال، توکن آن پروژه را خریداری کنند.
این توکن‌ها دو نوع عملکرد متفاوت داشته و می‌توانند در قالب یک ابزار کاربردی و یا مانند اوراق بهادار عمل کنند. یک توکن ابزاری معمولاً قانون‌گذاری نشده و برای جذب سرمایه کلان جهت تامین مالی پروژه استفاده می‌شود و در قبال آن به خریدار، به یک سرویس در حال توسعه دسترسی داده می‌شود.
اما توکنهای بهادار شبیه به سهام یک شرکت بوده و یک دارایی قابل معامله شامل حق مالکیت است که توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار قانون‌گذاری می‌شوند. پروژه‌های ICO مفهومی تازه بوده که در مورد قیمت واقعی این توکن‌ها و دستیابی راحت شرکت‌ها به سرمایه‌های کلان نگرانی‌هایی به وجود آمده است.
در نهایت، با گذر زمان مشخص خواهد شد که آیا این شیوه آینده سرمایه‌گذاری‌های تجاری را رقم زده و یا صرفاً یک روش برای ثروتمند شدن شرکت‌ها است.
تفاوت کوین و توکن چیست؟
در دنیای ارز دیجیتال، کوین ارز بومی یک بلاک چین مانند بیت کوین و اتریوم است، در حالی که توکن از طریق پلتفرم یا اپلیکیشن‌های ایجادشده در بلاک چین‌های موجود ساخته می‌شود.
منابع: Coindesk, Smith Gambrell Rusell, CorporateFinanceInstitute
دیدگاهتان را بنویسید